Η ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΦΗΣΕΙ ΠΙΣΩ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΥΦΕΣΗ
Γράφει Οδυσσέας Χριστοδούλου
Μέρος 3ο (συνέχεια από 2ο μέρος)
Οι προοπτικές εξαρτώνται από το εμβόλιο.
Στο διαμορφωθέν κλίμα, η ελπίδες εστιάζουν στα εμβόλια κατά του κοροναϊού, προσμένοντάς τα να αναπτερώσουν την παγκόσμια οικονομία την επόμενη χρονιά.Υπάρχουν ενδείξεις ότι κάποιο εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο για κάποιους έως το τέλος του 2020, αλλά το ευρύ κοινό θα χρειαστεί να περιμένει έως το 2021.Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στη μέση ενός αγώνα ταχύτητας για την έξοδο των εμβολίων στην αγορά. Η ομάδα ερευνητώντου Κέντρου για την Παγκόσμια Ανάπτυξη δίνειπιθανότητα 50% να παραχθεί ένα εμβόλιο ασφαλές και αποτελεσματικό ώστε να λάβει έγκριση και να είναι διαθέσιμο έως τον Απρίλιο του 2021, αυξάνοντας την πιθανότητα αυτή στο 85% για το τέλος του έτους. Ότι κι αν γίνει, το σίγουρο είναι ότι δεν θα υπάρχουν αρκετές δόσεις για να καλύψουν τον παγκόσμιο πληθυσμό πριν από τον Σεπτέμβριο του 2023.Μπορεί επίσης να βρεθούν περισσότερα από ένα εμβόλια, αλλά είναι απίθανο να διατεθούν όλατην ίδια χρονική στιγμή.
Ταπερισσότερα κράτη έχουν ήδη προπαραγγείλει διάφορα εμβόλια, αλλά κανένα κράτος δεν έχει πρόσβαση σε όλα τα εμβόλια που «διαγωνίζονται».Ως εκ τούτου, αυτό που θα επηρεάσει αρχικά την οικονομία σε σχέση με το εμβόλιο, είναι ποιος θα φτάσει πρώτος σε αυτό. Αυτό σημαίνει ότι κάποια κράτη θα ευνοηθούν περισσότερο, εξασφαλίζοντας νωρίτερα ή ευκολότερα δόσεις κάποιου εμβολίου. Οι πλουσιότερες χώρες που μπορούν να δαπανήσουν χρήματα σε περισσότερες συμφωνίες θα ανακάμψουν γρηγορότερα, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες θα αποκτήσουν τις αναγκαίες προσβάσεις αργότερα.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, αυτή τη στιγμή διαγωνίζονται 170 υποψήφια εμβόλια, 26 εκ των οποίων έχουν αρχίσει να δοκιμάζονται σε ασθενείς, ενώ 8 από αυτά πλησιάζουν την ολοκλήρωση της διαδικασίας και κάποια μπορεί να χρησιμοποιηθούν την επόμενη χρονιά:
- Οι αναλυτές της Deutsche Bankπιστεύουν ότι το υποψήφιο εμβόλιο με την ευρύτερη δυνατή διανομή είναι αυτό που ετοιμάζει η AstraZeneca.
- Αν βγει πρώτο το εμβόλιο της Moderna, θα ευνοηθούν περισσότερο οι ΗΠΑ και ο Καναδάς.
- Κάτι τέτοιο θα συμβεί επίσης αν πρώτο βγει το εμβόλιο που ετοιμάζουν η Pfizer με την BioNTech, αλλά σε αυτό θα υπάρχει ανταγωνισμός από κάποιες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν προ παραγγείλει.
- Στο έδαφος της Κίνας αναπτύσσονται και δοκιμάζονται τα μισά από τα υποψήφια εμβόλια που βρίσκονται στο τελικό στάδιο. Η επιτυχία ενός εξ αυτών θα ωφελούσε κυρίως την Κίνα και κάποιες αναπτυσσόμενες χώρες.
- Η επιτυχία του εμβολίου της Biotech θα ωφελούσε περισσότερο την Ινδονησία που έχει επενδύσει πολλά σε αυτό.
Το ΔΝΤ προειδοποίησε ότι η άνιση πρόσβαση στα εμβόλια θα καθυστερήσει την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, επηρεάζοντας αρνητικά ακόμη και τις χώρες που τα εξασφάλισαν. Από την άλλη, ακόμη καιοι χώρες με χαμηλότερη πρόσβαση στα εμβόλια θα συμμετέχουν στην ανάκαμψη, αφού η προοπτική του εμβολίου θα αυξήσει την εμπιστοσύνη επιχειρήσεων καικαταναλωτών, που είναι κρίσιμη για πολλούς τομείς όπως ο τουρισμός. Γενικά, οευρύτερος εμβολιασμός θεωρείται κλειδί για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, ξεκινώντας από τους τομείς εκείνους που απαιτούν έντονη ανθρώπινη παρουσία (μεταφορές, διασκέδαση, εστίαση κλπ.), αφού το εμβόλιο θα επέτρεπε στους εργαζομένους να επιστρέψουν στις δουλειές τους.
Ο ΟΟΣΑ πάντως εκτιμά ότι ένα εμβόλιο θα είναι διαθέσιμο για ευρεία εφαρμογή στο τέλος του 2021. Εφόσον όντως ισχύσει αυτό, αναμένει ότι η παγκόσμια οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 5% το 2021, αφού μειωθεί κατά 4,5%φέτος.Αν όμως υπάρξουν θετικά σημάδια γιαένα εμβόλιο, θα προκαλέσουν γρηγορότερη ανάπτυξη, και η παγκόσμια οικονομία το 2021 θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 7%.
Αλλά η οικονομική ώθηση του εμβολίου θα εξαρτηθεί και από την προθυμία των ανθρώπων να εμβολιαστούν. Και σε πολλές πλούσιες χώρες αυτή τη στιγμή επικρατεί σκεπτικισμός σχετικά με τις πιθανές μελλοντικές παρενέργειες ενός εμβολίου που δεν έχει δοκιμασθεί επαρκώς, αφού η ανάπτυξή του πραγματοποιείται με ρυθμούς πολλαπλάσιους του «κανονικού» ή «ενδεδειγμένου». Έρευνα που διεξήγαγε στις 8-13Σεπτεμβρίου το PewResearch Center σε 10.093 Αμερικανούς έδειξε ότι μόλις 51% των ερωτηθέντων θα εμβολιαζόντουσαν σίγουρα ή πιθανώς. Οι ειδικοί όμως εκτιμούν ότι για τον επιτυχή περιορισμό του ιού απαιτούνται ποσοστά εμβολιασμού 60-70%, καθιστώντας θεωρητικά το ποσοστό των προθύμων της έρευνας ανεπαρκές.
Πώς φτάσαμε εδώ και τι επιβάλλεται να γίνει
Η ουσία είναι ότι διανύουμε την μεγαλύτερη κρίση που αντιμετώπισε ο κόσμος μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και τηΜεγάλη Ύφεση. Φτάσαμε όμως εδώ με τις μεγάλες δυνάμεις διχασμένες, πολλές ανίκανες κυβερνήσεις και κοντόφθαλμους «ηγέτες». Έως τον Ιανουάριο, το ΔΝΤ δεν είχεαντιληφθεί τι θα συνέβαινε, εν μέρει επειδή οι Κινέζοι αξιωματούχοι δεν ενημέρωναν ο ένας τον άλλο. Τώρα, στη μέση της πανδημίας, η αβεβαιότητα οφείλεται και στη δυσπιστία ότι οι απανταχού «ηγέτες» μπορούν πραγματικάνα αντιμετωπίσουν την απειλή.
Αν θεωρήσουμε αξιόπιστες τις προβλέψεις, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η παγκόσμια κατά κεφαλή παραγωγή θα υποχωρήσει κατά 4,2% φέτος–ποσοστό πολύ μεγαλύτερο του1,6% που καταγράφηκε το 2009κατά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. 90% των χωρών είναι τώρασε ύφεση σε σύγκριση με το 62% το 2009, όταν η ανάπτυξη της Κίνας αποτελούσε μαξιλάρι. Τον Ιανουάριο, το ΔΝΤ προέβλεπε ομαλή ανάπτυξη για φέτος, ενώ οι ανεπτυγμένες οικονομίες «βούτηξαν» 12% από το δ’ τρίμηνο του 2019 στο α’ τρίμηνο του 2020 και οι αναπτυσσόμενες και αναδυόμενες «βούτηξαν» 5%.
Παρά ταύτα, το ΔΝΤ συνέχισε να προβλέπει ότι ναδίρ θα αποτελέσει το β’ τρίμηνο του 2020 και μετά θα ακολουθήσει ανάκαμψη, αν και η παραγωγή στις ανεπτυγμένες χώρες αναμένεται χαμηλότερη από αυτήν του δ’ τριμήνου 2019 έως το2022. Αυτό θα προϋπέθετε την επανέναρξη της οικονομικής δραστηριότητας το δεύτερο μισό του 2020. Και εφόσον συνέβαινε αυτό, το ΔΝΤ προέβλεπε παγκόσμια συρρίκνωση 3% για το 2020, την οποία θα διαδεχτεί ανάπτυξη 5,8% το 2021.
Υπάρχουν όμως πράγματα που μπορούν να γίνουν για να αντιμετωπισθεί η καταστροφή, χωρίς να βγάλει νέα κεφάλια φέτος σαν τη Λερναία Ύδρα ή να αναγεννηθεί από τις στάχτες της του χρόνου σαν το φοίνικα. Και όλα συνοψίζονται στο εξής: να μην εγκαταλειφθούν τα περιοριστικά μέτρα πριν η θνησιμότητα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, τεθεί υπό έλεγχο.
Είναι όμως επίσης σημαντικό να προετοιμαστούμε για εκείνη τη μέρα, δημιουργώντας δυνατότητες για έλεγχο, εντοπισμό, απομόνωση και περίθαλψη. Καμία δαπάνη δεν πρέπει να εμποδίσει ούτε αυτά, αλλά ούτε και τις επενδύσεις που αφορούν στην παρασκευή των εμβολίων.
Η έλλειψη μιας παγκόσμιας συνεργασίας και σύμπνοιας κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε κάθε περίπτωση θα σημαίνει περισσότερους νεκρούς . Αυτό είναι αυτονόητο, τόσο για την πολιτική στην υγείαόσο και για τη διασφάλιση μιας αποτελεσματικής οικονομικής αντίδρασης. Η αλληλοβοήθεια για την παγκόσμια απάντηση στον ιό είναι καθοριστικής σημασίας, αλλά αυτό ισχύει και για τη βοήθεια προς τις φτωχότερες χώρες μέσω ανακούφισης των χρεών, ενισχύσεων και φθηνών δανείων. Μια μεγάλη νέα έκδοση ειδικών τραβηχτικών δικαιωμάτων από το ΔΝΤ και η μεταφορά αναξιοποίητων πόρων προς τις φτωχότερες χώρες είναι σίγουρα μεταξύ των αναγκαίων προϋποθέσεων.
Είναι επίσης αναγκαίο το εμπόριο να λειτουργεί χωρίς προσκόμματα, κυρίως σε ότι αφορά ιατρικό εξοπλισμό και εφόδια. Αν η παγκόσμια οικονομία αποδιαρθρωθεί, όπως έγινε στη Μεγάλη Ύφεση, η ανάκαμψη θα είναι πολύ δύσκολη και χρονοβόρα.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τι άλλο θα δούμε σε αυτήν την πανδημία ή τι μας επιφυλάσσει η οικονομία. Ξέρουμε όμως τι πρέπει να κάνουμε για να ξεπεράσουμε αυτή την αναταραχή με την ελάχιστη ζημιά: να θέσουμε την ασθένεια υπό έλεγχο. Άρα, πρέπει να επενδύσουμε μαζικά σε συστήματα διαχείρισής της για να είναι έτοιμα μόλις τελειώσουν οι εγκλεισμοί. Πρέπει να ξοδέψουμε ότι χρειαστεί για να προστατέψουμε τους ανθρώπους και τις οικονομίες από τις επιπτώσεις. Και πρέπει να βοηθήσουμε τους ανθρώπους και τις χώρες που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση μόνο με τις δικές τους δυνάμεις.
Πηγές:
1.“Το εμβόλιο κατά του Covid-19 θα αναπτερώσει την παγκόσμια οικονομία το 2021”, Η Ναυτεμπορική, Οκτ. 2020
2.“Νέα υποχώρηση του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη”,Eurostat,Οκτ. 2020
3.“Ομόλογα: Κάτω από 1% το 10ετές”, Το Βήμα, Οκτ. 2020
4.“Στο -1,9% ο πληθωρισμός τον Αύγουστο –Σε ποια προϊόντα υποχωρούν οι τιμές”, ΕΛΣΤΑΤ, Σεπ. 2020
5.“Βουτιά του ΑΕΠ στην ευρωζώνη –15,2% ύφεση στην Ελλάδα”, Eurostat, Σεπ. 2020
6.“Ελληνική οικονομία: Η κατάρρευση του ΑΕΠ και τα δύσκολα που έρχονται”, in.gr, Σεπ. 2020
7.“Λαγκάρντ: «Βαθιές αλλαγές» στην παγκόσμια οικονομία από την πανδημία Covid-19”, Το Βήμα, Ιούλ. 2020
8.“Διαφωνίες στην ΕΚΤ για το σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης λόγω πανδημίας”, Bloomberg, Ιούλ. 2020
9.“Πώς ο κορωνοϊός βουλιάζει την παγκόσμια οικονομία”, Το Βήμα, Απρ. 2020
10.“H παγκόσμια οικονομία σε κατάρρευση”, FinancialTimes, Απρ. 2020
11.“Προβλέψεις για ύφεση χωρίς προηγούμενο”, ΔΝΤ, Απρ. 2020
12.“Η παγκόσμια οικονομία θα υποφέρει για χρόνια από την πανδημία του κορονοϊού”, ΟΟΣΑ, Μάρ. 2020